Men spreekt van lymfoedeem wanneer de vochtophoping wordt veroorzaakt door falen van het lymfestelsel. Het lymfestelsel is het systeem dat langs het bloedstelsel loopt en het uitgetreden vocht samen met afvalstoffen opneemt en vervoert. Het lymfevocht passeert in het lymfestelsel verschillende lymfeknopen die het vocht filteren en schadelijke stoffen en ziekmakers afbreken. Het gefilterde vocht komt ter hoogte van de sleutelbeenderen terug in de bloedsomloop. Het systeem loopt grotendeels van onder naar boven, tegen de zwaartekracht in.
Er kan een defect in het lymfestelsel optreden, waardoor het vocht niet vanzelf door kan stromen. Achter deze blokkade ontstaat dan stuwing van vocht waardoor het lichaamsdeel opzwelt: lymfoedeem. Dit kan in ieder lichaamsdeel optreden. Het defect kan aangeboren zijn, dan is er een primair lymfoedeem. Een meer voorkomende vorm is secundair lymfoedeem. Secundair lymfoedeem wordt veroorzaakt doordat er door een bepaalde gebeurtenis schade is ontstaan. Het meest bekende voorbeeld hiervan is het verwijderen of bestralen van lymfeknopen bij kanker. Lymfoedeem bevat veel eiwitten en is daarmee een geschikte voedingsbodem voor de bacterie die de zeer gevaarlijke infectie erysipelas (ook bekent als wondroos) kan veroorzaken. Dat is één van de belangrijkste reden om lymfoedeem te behandelen. Daarnaast kan lymfoedeem pijn en bewegingsbeperkingen met zich meebrengen.
De schade aan het lymfestelsel kan niet genezen worden, het is een chronische aandoening. Echter kan met goede behandeling de vorming van oedeem wel beperkt worden. Manuele lymfedrainage is hiervoor de meest geschikte methode. Manuele lymfedrainage is een zachte massagetechniek waarin huidtherapeuten gespecialiseerd zijn. Het doel van deze behandeling is het versnellen van de lymfestroom en het omzeilen van de blokkade in het lymfestelsel. Als eerste worden de belangrijkste lymfeknopen leeggedrukt, dit activeert de knopen om meer vocht aan te zuigen en door te pompen. Vervolgens worden de lymfevaatjes, die aan de huid verbonden zijn, met oppervlakkige handgrepen gestimuleerd om meer vocht op te nemen en te verplaatsen. Fibrose, verhard lymfevocht, zal met stevige, diepere handgrepen versoepeld moeten worden alvorens het door het lymfestelsel opgepakt en vervoerd kan worden.
Door de massage in een bepaalde richting te geven, wordt het lichaam gedwongen om via die route het lymfevocht te vervoeren. Hierdoor kan het defect, dat het oedeem veroorzaakt, omzeild worden. Het effect van de massage houdt ongeveer 24 uur aan, daarna wil het vocht weer langs de originele route stromen en zal het weer tegen de blokkade aan lopen. Door de behandeling met 3 maal per week te starten, kan het lichaam steeds meer wennen aan de opgelegde nieuwe doorstroomroute. Soms is het nodig om het lichaamsdeel tussen de behandelingen door te zwachtelen. Het effect van de behandeling zal steeds langer aanhouden, de behandelfrequentie kan dan worden afgebouwd. Wanneer en tot hoe ver er kan worden afgebouwd is per persoon verschillend. Wanneer de gewenste afname van oedeem is bereikt, zal er een therapeutisch elastische kous worden aangemeten, om de kans op terugkeer van oedeem te verkleinen.
De LymfaPress kan een zeer waardevolle toevoeging aan de behandeling zijn. Lees hierover meer bij het kopje ‘LymfaPress’.